Wat zijn stelposten en hoe ga je er slim mee om in de bouw

21 december 2025

Stelposten, je ziet ze regelmatig voorbijkomen in offertes, maar wat zijn het nu precies? Simpel gezegd is een stelpost een geschat bedrag voor werkzaamheden of materialen waarvan de exacte kosten nog niet vastliggen. Het is een tijdelijke reservering in je begroting die je later verrekent.

Stel je voor uit de bouwpraktijk: de klant weet dat hij een nieuwe badkamer wil, maar twijfelt nog tussen standaard tegels en luxe natuursteen. Of je bent een oude fundering aan het herstellen en weet pas echt wat er nodig is als je de boel openbreekt. In dat soort gevallen biedt een stelpost uitkomst. Het stelt je in staat om toch een complete offerte te maken, wat essentieel is voor een soepel projectverloop.

Stelposten in de bouw: een praktische uitleg

Voor de meeste aannemers is werken met stelposten dagelijkse kost. Het is een handig instrument om toch alvast een complete offerte op te stellen, zelfs als nog niet alle details zijn ingevuld. Zo geef je de opdrachtgever de tijd om keuzes te maken, terwijl het project financieel al wel in de steigers staat.

Een stelpost is bedoeld om vooraf benoemde onzekerheden op te vangen. Het is dus géén verkapte manier om een slordige calculatie te corrigeren of een potje voor algemeen onvoorzien werk. De kracht zit ‘m in de omschrijving: hoe duidelijker je afbakent wat er wel en niet onder valt, hoe minder discussie je achteraf hebt. Dit is een belangrijk onderdeel van het proces om je offertes te automatiseren en misverstanden te voorkomen.

De kernkenmerken van een stelpost

Om stelposten goed in te zetten, moet je de belangrijkste spelregels kennen. Ze vormen een brug tussen de eerste offerte en de eindafrekening, waarbij transparantie en heldere afspraken allesbepalend zijn. Goed gebruikt, maken ze een project soepeler. Onduidelijk gebruikt, zijn ze een recept voor conflicten.

Zelfs de overheid past dit principe toe. Het CBS meldde dat gemeenten in hun begroting voor 2023 ruim 7 procent meer loonkosten opnamen, grotendeels via stelposten vanwege onzekerheid over een nieuwe cao. Dit laat zien hoe breed het instrument wordt ingezet. Meer hierover lees je in het nieuwsbericht van het CBS.

Een stelpost is een gereserveerd bedrag voor een specifiek, onzeker onderdeel van het werk. Het is geen inschatting voor algemene risico's, maar een tijdelijke plaatshouder die later wordt verrekend op basis van de werkelijke kosten.

Een gestructureerde aanpak is hierbij cruciaal. Met de juiste bouw calculatie software kun je stelposten nauwkeurig specificeren en de uiteindelijke verrekening moeiteloos administratief verwerken. De onderstaande tabel zet de belangrijkste kenmerken nog even voor je op een rij.

Stelposten in vogelvlucht: de belangrijkste kenmerken

Deze tabel geeft een overzicht van de kernattributen van stelposten, zodat je als aannemer snel het doel, de verrekening en de juridische basis begrijpt.

Het goed managen van stelposten is dus een kwestie van duidelijkheid vooraf. Door de kenmerken uit de tabel in gedachten te houden, voorkom je misverstanden en houd je de controle over je projectfinanciën.

De juridische spelregels voor stelposten: dit moet je weten

Een stelpost is geen vrijbrief om zomaar alle kosten door te schuiven. Integendeel. Het gebruik ervan is gebonden aan strakke juridische spelregels die zowel jou als aannemer, als de opdrachtgever beschermen. Zonder die duidelijke kaders zouden stelposten een recept zijn voor eindeloze discussies en financiële chaos.

Voor de meeste Nederlandse bouwprojecten is de Uniforme Administratieve Voorwaarden (UAV 2012) het heilige boek. Met name paragraaf 35 (§35) van de UAV legt de regels rondom stelposten vast. Deze regels kennen is geen luxe, maar een absolute noodzaak om conflicten te vermijden en stevig in je schoenen te staan.

Contractuele eisen en de UAV 2012

De UAV 2012 is kraakhelder: een bedrag is pas een officiële stelpost als het in het contract expliciet zo wordt genoemd. Een vage omschrijving of een los geschat bedrag zonder het woordje ‘stelpost’ is juridisch gezien lucht. Het heeft geen enkele waarde.

Bovendien moet je glashelder omschrijven waar de stelpost precies voor bedoeld is. Gaat het om de levering van dat specifieke sanitair? Het leggen van die ene parketvloer? Of het herstellen van een onbekende fundering? Hoe specifieker, hoe beter.

Volgens de UAV 2012 moet een stelpost niet alleen duidelijk omschreven zijn, maar ook expliciet als ‘stelpost’ in de overeenkomst staan. Dit voorkomt elk misverstand over welke kosten er wel en niet onder vallen.

Verrekening en de aannemersopslag

Het hart van de stelpost is de verrekening. De werkelijke kosten worden achteraf naast het ingeschatte bedrag gelegd. Maar je werkt natuurlijk niet voor niets. De UAV 2012 bepaalt daarom dat je als aannemer recht hebt op een opslag over de werkelijke kosten. Deze aannemersvergoeding is standaard vastgesteld op 10%, tenzij je contractueel iets anders hebt afgesproken. Deze opslag is jouw vergoeding voor algemene kosten, winst en risico.

De bal ligt hierbij volledig bij jou. Je moet elke euro van de gemaakte kosten kunnen onderbouwen met facturen, bonnetjes en ander bewijs. Zonder een sluitende administratie sta je juridisch zwak bij de eindafrekening. Dit punt is nog crucialer geworden sinds de invoering van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen, die een ijzersterke dossierplicht introduceert.

Een les uit de rechtbank

Dat een stelpost geen joker is om je eigen ondernemersrisico's af te dekken, blijkt wel uit de rechtspraak. Een uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland laat zien waar het mis kan gaan. Een aannemer nam stelposten op voor installatiewerk, maar de kosten liepen volledig uit de hand.

De rechter was onverbiddelijk: een stelpost is niet bedoeld voor algemene risico’s. De forse overschrijding moest worden behandeld als meerwerk, wat betekent dat de aannemer elke cent van de werkelijke kosten tot in detail moest bewijzen. Deze zaak onderstreept een keiharde les: een stelpost is er alléén voor specifieke, vooraf benoemde onzekerheden. Het is geen achterdeurtje om een te scherpe inschrijving later recht te breien. Kennis van de spelregels is dus geen overbodige luxe, maar pure noodzaak voor elke professional in de bouw.

Praktijkvoorbeelden: 3 soorten stelposten

Oké, de juridische regels rondom stelposten zijn nu duidelijk. Tijd om die theorie mee te nemen naar de bouwplaats. In je dagelijkse werk kom je als aannemer namelijk een paar verschillende smaken tegen. Als je ze leert herkennen, kun je ze niet alleen correct in je offerte zetten, maar ook glashelder uitleggen aan je opdrachtgever.

De meeste stelposten vallen eigenlijk altijd in een van deze drie categorieën. Elk type heeft zijn eigen logica en vraagt om een net iets andere aanpak in je offerte.

1. Stelposten voor keuzes van de klant

Dit is de meest klassieke en herkenbare variant. Je gebruikt ‘m als de klant nog twijfelt over materialen of afwerkingen die een flinke impact op de prijs hebben. Je neemt dan een realistisch basisbedrag op in je offerte, zodat de klant later de knoop kan doorhakken zonder dat meteen het hele budget op de schop moet.

Typische voorbeelden die je direct zult herkennen:

• Sanitair en kranen: Het verschil tussen een standaard toiletpot en een luxe designmodel met alles erop en eraan kan duizenden euro’s zijn.
• Tegelwerk: De prijs per vierkante meter voor een simpele keramische tegel of een exclusieve natuurstenen vloer loopt enorm uiteen.
• Keukeninrichting: De apparatuur, het type werkblad en de afwerking van de kastjes bepalen voor een groot deel de eindpriprekening.

De sleutel tot succes is hier een loepzuivere omschrijving. Zet dus niet zomaar "Stelpost keuken: € 10.000" in je offerte. Wees specifieker en schrijf bijvoorbeeld: "Stelpost voor de levering van een standaard keukenopstelling inclusief basisapparatuur, exclusief montage." Zo weet iedereen precies waar hij aan toe is.

2. Stelposten voor onzekere hoeveelheden

Soms wéét je vooraf simpelweg niet hoeveel materiaal of manuren je precies nodig hebt. Dit speelt vooral op bij renovatieklussen of grondwerk. Je ontdekt de werkelijke omvang van het werk pas als je de boel openbreekt of de eerste schop in de grond steekt. Een stelpost voor hoeveelheden beschermt je dan tegen onverwachte financiële tegenvallers.

Veelvoorkomende scenario’s in de praktijk:

• Funderingsherstel: De échte staat van een oude fundering zie je pas als je de constructie hebt blootgelegd en kunt inspecteren.
• Grondverzet: Hoeveel (vervuilde) grond je moet afvoeren, weet je vaak pas zeker na een bodemonderzoek of tijdens het graven zelf.
• Sloopwerk: De hoeveelheid puin en de benodigde uren hangen volledig af van wat je achter die oude muren en plafonds aantreft.

Bij dit soort stelposten is het cruciaal dat je de eenheidsprijs vastlegt. Noteer bijvoorbeeld: "Stelpost voor extra funderingsherstel, verrekend op basis van €X per strekkende meter benodigde balk." Zo is de verrekening achteraf volkomen transparant.

3. Stelposten voor specialistisch werk

De derde categorie draait om werk dat je uitbesteedt aan een specialist, of om materialen waarvan de inkoopprijs nog niet vastligt. Je bent hier afhankelijk van een offerte van een andere partij. Door een stelpost te gebruiken, kun je toch je eigen offerte al afronden en voorkom je vertraging in het offertetraject.

Denk hierbij aan situaties als:

• Complex installatiewerk: Het inschakelen van een gespecialiseerde installateur voor een warmtepompsysteem of een geavanceerd domoticasysteem.
• Asbestsanering: De definitieve kosten hiervoor zijn pas bekend na een officieel inventarisatierapport en een offerte van een gecertificeerd saneringsbedrijf.

Door deze verschillende stelposten correct te herkennen en toe te passen, worden je offertes niet alleen flexibeler, maar ook een stuk eerlijker en transparanter. Dit is een fundamentele stap in het automatiseren van je offertes, omdat je er misverstanden mee voorkomt en de basis legt voor een soepel projectverloop.

Stelposten correct berekenen en administratief verwerken

Een stelpost opnemen in je offerte is één ding, maar hoe handel je ‘m daarna financieel en administratief waterdicht af? Dit is een proces dat om precisie vraagt, want elke fout kan leiden tot vervelende discussies met de klant en een onverwachte deuk in je winstmarge. De sleutel tot succes zit ‘m in twee dingen: een ijzersterke administratie en glasheldere communicatie.

De verrekening van een stelpost is in de kern eigenlijk heel simpel. Je pakt het oorspronkelijk geschatte bedrag uit de offerte en legt dit naast de facturen van de daadwerkelijk gemaakte kosten. Het verschil bepaalt of je te maken hebt met meerwerk (de kosten zijn hoger uitgevallen) of minderwerk (de kosten zijn lager). Dit klinkt eenvoudig, maar onthoud goed: de bewijslast ligt volledig bij jou als aannemer. Zonder bonnen en facturen heb je geen poot om op te staan.

Deze infographic laat zien wat in de praktijk de meest voorkomende redenen zijn om een stelpost te gebruiken: van keuzes van de klant en onzekere hoeveelheden tot de inzet van specialistisch werk.

Door deze categorieën te herkennen, weet je direct wanneer een stelpost de juiste tool is om onzekerheden in je project op te vangen.

Rekenvoorbeeld van een stelpost

Laten we het eens concreet maken met een herkenbaar voorbeeld uit de praktijk. Stel, je hebt voor een badkamerrenovatie een stelpost opgenomen voor het leveren en aanbrengen van het tegelwerk. De begroting voor deze post is € 2.500.

Nu kunnen er twee dingen gebeuren:

• Scenario 1: Overschrijding (meerwerk)
  De klant wordt verliefd op luxe, handgemaakte tegels die een stuk duurder zijn. De totale kosten voor materiaal en arbeid komen uit op € 3.000. Het verschil van € 500 wordt als meerwerk verrekend op de eindfactuur.

• Scenario 2: Onderschrijding (minderwerk)
  De klant kiest juist voor een voordeligere, maar nog steeds kwalitatief goede tegel. De werkelijke kosten komen uit op € 2.200. Het verschil van € 300 wordt als minderwerk in mindering gebracht.

Een sluitende administratie is de ruggengraat van elke stelpostverrekening. Zonder keihard bewijs van de gemaakte kosten – denk aan facturen en bonnetjes – sta je juridisch zwak en riskeer je financiële schade bij discussies.

De aannemersvergoeding correct toepassen

Vergeet niet je eigen vergoeding. Volgens de UAV 2012 mag je als aannemer een opslag rekenen over de werkelijke kosten van de stelpost. Dit percentage is standaard 10%, tenzij je in het contract iets anders hebt afgesproken. Deze opslag is bedoeld om jouw algemene kosten, winst en risico te dekken.

In het rekenvoorbeeld hieronder zie je hoe dit in beide scenario's uitpakt.

Rekenvoorbeeld verrekening stelpost (UAV 2012)

Dit praktische voorbeeld laat zien hoe de berekening van meer- en minderwerk, inclusief de aannemersopslag, precies werkt.

Zoals je ziet, wordt niet alleen het verschil in de kosten verrekend, maar ook het verschil in de opslag. Dit zorgt voor een eerlijke afrekening die de werkelijke situatie weerspiegelt.

Stroomlijn de administratie met software

Het hele proces van facturen verzamelen, berekeningen maken en dit netjes communiceren met de klant kan een behoorlijk tijdrovende klus zijn. Fouten liggen al snel op de loer en een slordige administratie kan je duur komen te staan. Dit is precies waar slimme bouwsoftware het verschil maakt.

Met een tool als BuilderFlow wordt het een ander verhaal. Je koppelt bewijsmateriaal zoals foto’s en inkoopfacturen direct aan het juiste projectdossier. Hierdoor is de verrekening van een stelpost geen hoofdpijndossier meer, maar een snel en foutloos proces. Het helpt je niet alleen om correct af te rekenen, maar ook om een ijzersterk dossier op te bouwen voor als er ooit vragen komen. Lees in ons blog meer over hoe de juiste calculatie software voor de bouw je kan helpen dit soort processen te stroomlijnen.

Risico's beheersen door slimme communicatie

Stelposten bieden flexibiliteit, maar ze zijn zeker niet zonder risico's. Budgetoverschrijdingen, ontevreden klanten en eindeloze discussies over de eindafrekening liggen altijd op de loer. Het geheim om deze valkuilen te vermijden is geen complexe juridische truc, maar iets veel fundamenteler: proactieve en glasheldere communicatie.

Een stelpost is voor jou als aannemer gesneden koek, maar voor je klant is het vaak een abstract begrip. Neem daarom vanaf het allereerste gesprek de tijd om uit te leggen wat een stelpost is en wat de financiële gevolgen van hun keuzes zijn. Maak klip-en-klaar dat het een schatting is en dat de uiteindelijke prijs kan afwijken, zowel naar boven als naar beneden.

Wees realistisch in je schattingen

Een veelgemaakte fout is een te lage, onrealistische stelpost opnemen om een offerte aantrekkelijker te laten lijken. Dit voelt misschien als een slimme manier om de klus binnen te halen, maar het is een garantie voor problemen achteraf. Wanneer de werkelijke kosten veel hoger uitvallen, voelt de klant zich bedrogen en is het vertrouwen direct weg.

Een eerlijke en marktconforme inschatting legt de basis voor een gezonde samenwerking. Het beschermt niet alleen de klant tegen financiële verrassingen, maar ook jou tegen reputatieschade en lastige gesprekken.

Documenteer alles van begin tot eind

Een sluitende administratie is je beste vriend bij het managen van stelposten. Leg elke stap in het proces vast: van de oorspronkelijke afspraak in de offerte tot de communicatie over de definitieve keuzes en de bijbehorende facturen. Met de invoering van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is een compleet en bewijsbaar projectdossier sowieso al onmisbaar geworden.

Deze zorgvuldige documentatie is geen administratieve last; het is je sterkste verdediging bij eventuele discussies.

De sleutel tot succesvol risicobeheer bij stelposten is niet alleen wat je communiceert, maar ook hoe je het vastlegt. Een gedocumenteerde afspraak is een afgesloten discussie.

Het principe van reserveren voor onbekende kosten is overigens een breed geaccepteerd instrument voor risicobeheer, zelfs op het hoogste niveau. Zo reserveerde het kabinet in de Ontwerp-Miljoenennota 2026 een stelpost voor de afbouw van fiscale regelingen om onzekerheden op te vangen. Lees hier meer over deze overheidsbegrotingen.

Gebruik slimme tools voor een ijzersterk dossier

Het handmatig bijhouden van alle communicatie, facturen en keuzes is een tijdrovende en foutgevoelige klus. Moderne software kan dit proces een stuk eenvoudiger maken. Met een tool als BuilderFlow kun je bijvoorbeeld bewijsmateriaal zoals foto's, notities en facturen direct aan het projectdossier koppelen.

Dit helpt je niet alleen om een Wkb-proof dossier op te bouwen, maar versterkt ook je positie bij de verrekening van stelposten en ander meerwerk. Goed gedocumenteerd extra werk voorkomt discussies en zorgt voor een snelle en correcte betaling. In ons artikel over hoe je als aannemer extra werk registreert lees je hier meer praktische tips over. Door je processen te ondersteunen met de juiste software, verander je risico's in beheersbare en transparante projectonderdelen.

Veelgestelde vragen over stelposten

Nu we de details van stelposten hebben doorgespit, van de juridische basis tot de administratieve afhandeling, sluiten we af met de vragen die we in de praktijk het vaakst voorbij horen komen. Deze korte, duidelijke antwoorden helpen je om veelvoorkomende situaties snel en goed in te schatten.

Wat is nou het verschil tussen een stelpost en meerwerk?

Het grote verschil zit ‘m in de planning. Een stelpost is een bedrag dat je alvast opneemt in de offerte voor een onderdeel waarvan je wéét dat het komt, maar waarvan de precieze kosten nog niet vaststaan. Het werk is dus voorzien, alleen het prijskaartje nog niet.

Meerwerk is daarentegen écht extra werk. Het stond niet in de oorspronkelijke opdracht en komt er bovenop. Een overschrijding van een stelpost wordt administratief wel als meerwerk verrekend, maar de oorsprong is anders. Het was geen verrassing, alleen de uiteindelijke factuur was dat misschien wel.

Mag ik altijd 10% opslag rekenen op een stelpost?

Ja, dat mag. De UAV 2012, de spelregels voor de bouw, geeft een standaard aannemersvergoeding van 10%. Dit percentage is de norm en mag je rekenen over de werkelijk gemaakte kosten, tenzij je samen met de klant iets anders hebt afgesproken.

Die opslag is er niet voor niets. Het is een vergoeding voor jouw algemene kosten, winst en het risico dat je loopt. Leg dit percentage wel altijd duidelijk vast in de aannemingsovereenkomst. Dat voorkomt een hoop discussie achteraf en houdt de afrekening lekker transparant.

Hoe voorkom ik discussies met klanten over stelposten?

Transparantie is het sleutelwoord. Begin er al mee in de offertefase. Leg helder uit wat een stelpost is en wat de financiële gevolgen zijn als de klant straks voor die duurdere tegels of dat luxe sanitair kiest.

Houd de klant tijdens het project ook proactief op de hoogte van de stand van zaken. Laat zien hoe de kosten zich ontwikkelen en zorg voor een vlekkeloze administratie met alle bonnetjes en facturen. Slimme software zoals de producten van BuilderFlow helpen je om al deze bewijslast centraal en overzichtelijk vast te leggen.

Ben ik verantwoordelijk als een stelpost veel hoger uitvalt?

Als aannemer heb je een zorgplicht. Dat betekent dat je een realistische schatting moet maken. Een stelpost bewust te laag inzetten om een klus binnen te hengelen is onprofessioneel en een garantie voor problemen.

Toch ben je niet direct aansprakelijk voor de overschrijding zelf, zolang je kunt laten zien dat de kosten redelijk en noodzakelijk waren. Een stelpost is geen dekmantel voor een slechte calculatie of het afdekken van je eigen ondernemersrisico. Duidelijke documentatie is hierbij je beste vriend.

Wil je jouw offerte- en inspectieprocessen stroomlijnen en discussies over stelposten voorgoed achter je laten? BuilderFlow helpt je om snel en foutloos rapportages en calculaties op te stellen, met een ijzersterk digitaal dossier als resultaat. Ontdek hoe je uren administratief werk bespaart en neem vandaag nog contact met ons op.